WYWIAD Z GEDANISTKĄ – ANNĄ PÓŁTORZYCKĄ

Od 2017 roku dzięki współpracy z Miastem Gdańsk, Uniwersytetem Gdańskim i Muzeum Gdańska, Fundacja uruchomiła projekt stypendialny, którego efektem jest przyznawanie wybranej grupie osób stypendiów, które umożliwiają bezpłatny udział w studiach podyplomowych „Gedanistyka” na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Gdańskiego. Prezentujemy cykl mini wywiadów z jego absolwentami/studentami. Dwudziesta rozmowa odbyła się z p. Anną. Zapraszamy do lektury!

Nazywam się Anna Półtorzycka, z wykształcenia i zawodu jestem architektem. Rok po ukończeniu studiów magisterskich rozpoczęłam studia doktoranckie w Katedrze Historii Teorii Architektury i Konserwacji Zabytków na Politechnice Gdańskiej. Moje zainteresowania wiązały się z architekturą przełomu XIX i XX wieku. Praca doktorska, nad którą jeszcze pracuję, dotyczy gdańskich willi, wznoszonych między 1870 a 1939 rokiem. Po studiach architektonicznych nie czułam się jednak wciąż wystarczająco pewnie – jeśli chodzi o analizę architektury zabytkowej. Dlatego równolegle rozpoczęłam podyplomowe studia zabytkoznawcze w Toruniu, a następnie właśnie gedanistykę. Chciałam poszerzyć swoją wiedzę, żeby jak najbardziej rzetelnie i trafnie zidentyfikować przedmiot moich badań. Taka była moja motywacja.

FG: Czy zawsze chciała pani zostać architektem?

AP: Nie! Chciałam być lekarzem, szczerze mówiąc. Ale nie czułam się zbyt pewnie i tuż przed studiami zrezygnowałam z próby realizacji tego marzenia. Po sześciu latach edukacji w Ogólnokształcącej Szkole Sztuk Pięknych w Gdyni Orłowie, rozwijaniu swoich umiejętności rysunkowych, dobrze już osadzona w kręgu sztuki, zdecydowałam, że na architekturze… będę się czuła swobodniej.

Architekturę traktuję jako formę wyrażenia i jednocześnie zaspokojenia potrzeb jej użytkowników. Dlatego także w pracy zawodowej człowiek – użytkownik jest dla mnie zawsze punktem wyjścia do projektowania. Tak samo podchodzę do architektury historycznej. Pełna ocena budynków czy miejsc zawsze wymaga powiązania jej z mieszkańcami osadzonymi w jakiejś rzeczywistości społecznej, politycznej, gospodarczej czy ekonomicznej… a także prawnej. Dlatego też studia gedanistyczne były dla mnie bardzo wartościowe, bo dały mi szansę wglądu w procesy, które decydowały o tym, jakimi ludźmi byli mieszkańcy Gdańska – jak ich życie wpływało na kształt miasta i jak miasto mogło kształtować ich samych. Ta wiedza dodało mi pewności siebie w prowadzeniu badań.

FG: Czyli gedanistyka pozwoliła poszerzyć horyzonty?

AP: Zdecydowanie. Pozwoliła mi też bardziej wnikliwe patrzeć na te zagadnienia, które wiążą się z miastem, a które były poza zasięgiem moich dotychczasowych zainteresowań.

FG: Interesowała się pani historyczną zabudową willową w Gdańsku…

AP: Moja praca magisterska w pewnym stopniu dotyczyła właśnie obiektu willowego w Jaśkowej Dolinie, we Wrzeszczu. Temat pracy doktorskiej pojawił się naturalnie i wynikał z analiz, które uprzednio przeprowadzałam.

Prawie całe życie mieszkałam też w budynku, który przed wojną był willą – domem jednorodzinnym. Po wojnie został podzielony na sześć mieszkań: nasze dwupokojowe mieszkanie z kuchnią i łazienką powstało w obrębie – pierwotnie – jednego pokoju dziennego. To też dało mi do myślenia, bo jest to wątek, który trudno pominąć w analizie zabudowy historycznej. Czyli to, jakim te budynki ulegały przekształceniom i że działo się to bardziej w wyniku przemian politycznych, niż wynikało wprost z potrzeb nowych mieszkańców.

Chciałam zrozumieć otoczenie, w którym żyłam od dziecka. Wydaje mi się, że kiedy wzrastamy w jakimś środowisku architektonicznym, długo nie podejmujemy nad nim refleksji, bo jest ono dla nas naturalne. W swoich naukowych badaniach wykorzystałam szansę na skonfrontowanie się z moimi wspomnieniami.

FG: Czy według pani, my jako mieszkańcy Gdańska, dostrzegamy wartość architektury, zabytków? Czy traktujemy to jako dobro wspólne?

AP: Trudno mi na to pytanie autorytatywnie odpowiedzieć.

Architektura zawsze wiąże się z jakąś funkcją, którą ma realizować. Jeśli jest to budynek mieszkalny – przede wszystkim powinien służyć mieszkańcom, poprawiać jakość ich życia. Z zabytkami jest tak, że są to obiekty które mają już swoje lata, często także lata zaniedbań. Ten upływ czasu  niesie za sobą utratę walorów i wartości, które budynek miał w chwili powstania i wiąże się nieraz z wieloma obciążeniami dla jego mieszkańców. Rozumiem, że w takich warunkach, w takim bezpośrednim kontakcie trudniej doceniać zabytkowe wartości architektury historycznej.

Według mnie stosunek do zabudowy zabytkowej generalnie zależy, w pewnym sensie od jej stanu technicznego, a ten w wielu wypadkach jest coraz lepszy na terenie naszego miasta. Dostrzegam też dużą aktywność miłośników historycznego miasta Gdańska (oraz jego architektury) w sieci.

FG: Na swoim koncie ma pani między innymi pracę w biurze Miejskiego Konserwatora Zabytków, na czym polegała ta praca?

AP: Byłam inspektorem. Przedmiotem mojej pracy była głównie analiza dokumentacji projektowych. Czuwałam nad tym, aby realizacja zgodna z projektem zapewniała budynkom zachowanie tych walorów, które zadecydowały o objęciu go ochroną jako zabytku. Wydawałam także zalecenia konserwatorskie, które miały wskazywać, o jakich zaletach każdorazowo mówimy.

FG: Do czego się pani przydaje gedanistyka na co dzień, w pracy?

AP: Studia podyplomowe traktowałam bardzo holistycznie. Jedną kwestią jest wiedza, którą otrzymałam, inną kwestią był kontakt z badaczami, którzy mi przekazywali tę wiedzę. Był to bardzo wartościowy czas, wykładowcy pozwolili mi spojrzeć na niektóre, wydawałoby się znane mi zagadania z innej perspektywy. To było dla mnie bardzo wartościowe i wzbogacające doświadczenie.

Dzięki gedanistyce moje horyzonty zostały poszerzone. Studia pomogły mi ugruntować swoją wiedzę, ale i podtrzymać przekonanie, że na niektóre rzeczy trzeba zawsze patrzeć z wielu stron, żeby je rozumieć.